Wanneer is je gasboete ongeldig?

Sinds kort mogen steden en gemeenten GAS-boetes uitschrijven voor kleine snelheidsovertredingen. Maar wanneer is je gasboete ongeldig? En hoe moet je een dan gasboete betwisten?

Laatste update: 21/09/2023

Even terug in de tijd!

Gemeentelijke Administratieve Sancties (beter bekend onder de naam gasboetes) kwamen er eerst voor kleine misdrijven die de parketten niet wilden of konden vervolgen.

Gemeenten kunnen namelijk al langer gebruik maken van politiestraffen voor kleine inbreuken (op basis van politieverordeningen). Maar daarvoor hadden ze de hulp nodig van de procureur, die deze zaken voor de rechtbank moest brengen. En dat gebeurde vaker niet dan wel. Veel parketten hebben eenvoudigweg niet de capaciteit om bijvoorbeeld elk geval van wildplassen of sluikstort voor de rechtbank te brengen.

Wet van 13 mei 1999

Dat veranderde met de Wet van 13 mei 1999, die de Gemeentelijke Administratieve Sancties invoerde. Sinds die wet kunnen gemeentes nu zelf boetes opleggen, zonder dat ze daarvoor een procureur of een rechtbank nodig hebben. Er was wel één belangrijke voorwaarde: gasboetes waren enkel mogelijk voor feiten, waarvoor geen enkele andere strafwet een sanctie voorzag. In de praktijk waren de gasboetes dus niet echt bruikbaar.

Grote wijzigingen in 2004

Vijf jaar later, in 2004, kwam er pas echt schot in de zaak.

Ten eerste werden een aantal overtredingen ook effectief gedepenaliseerd. Ze werden met andere woorden geschrapt uit het Strafwetboek (Boek 2, Titel X) en kunnen dus niet meer voor de rechtbank worden gebracht.

Tegelijkertijd werden de GAS-boetes ook toepasselijk op minderjarigen, iets wat in het ‘gewone strafrecht’ in principe niet kan.

Daarnaast maakte de wet het ook mogelijk om gasboetes op te leggen voor feiten die ook met via het strafrecht bestraft kunnen worden (de zogenaamde gemengde inbreuken). Sindsdien kunnen dus ook misdrijven zoals diefstal, bedreigingen of slagen en verwondingen in aanmerking voor een gasboete, maar ook het omhakken van bomen of het dichtgooien van een gracht (artikelen 327 tot 330, 398, 448, 461, 526, 537 en 545 Sw).

En ten slotte maakte de wet het mogelijk dat inbreuken kunnen worden vastgesteld door personen die geen politieagenten zijn, de vaststellende ambtenaar. 

De ‘nieuwe’ GAS-wet en de Wegcode

Nadat de depenaliseerde inbreuken even weer gerepenaliseerd werden (opnieuw ingevoerd in het Strafwetboek), verscheen in 2013 een hele nieuwe GAS-wet.

Deze nieuwe GAS-wet heeft onder de meer het bedrag van de gasboetes gevoelig verhoogd! Tegelijkertijd voerde deze wet ook gasboetes in sommige verkeersovertredingen (stilstaan- & parkeerverbod en negeren verboden toegang). Dit zijn de GAS 4-inbreuken. Ook de lijst met personen die inbreuken kunnen vaststellen, werd – nog maar eens – langer.

Sinds 1 februari 2021 kunnen lokale besturen beperkte snelheidsovertredingen sanctioneren met gemeentelijke administratieve sancties.

 

Wie is bevoegd om gasboetes op te stellen?

Gasboetes algemeen

Het grootste probleem zit hem echter in de gasboetes zelf. Is een gasboete ongeldig, dan is betwisten helemaal niet evident. Een voormalig vrederechter vindt de gasboete zelfs het failliet van justitie. Hij vreest dat we meer en meer afglijden naar een politiestaat…

Het probleem zit hem onder meer in de bevoegdheden. Enkel een sanctionerend ambtenaar kan een gasboete opleggen. Een rechtbank komt er dus niet aan te pas.

Maar de sanctionerend ambtenaar kan niet overal tegelijk zijn. Dus baseert hij zich op de vaststellingen van ‘bevoegde personen’, de vaststellende ambtenaren. Echter zijn nogal wat personen bevoegd. Van buschauffeurs tot bewakingsagenten en parkeerwachters… Ze zijn allemaal bevoegd om inbreuken vast te stellen en zelfs om je identiteitskaart te vragen…

Voor feiten die ook een gewone boete kunnen opleveren is de wet wat strenger. De zogenaamde gemengde inbreuken kunnen enkel worden vastgesteld door een agent van politie, een politieambtenaar of een bijzondere veldwachter in het kader van zijn bevoegdheden.

Gasboetes verkeer

Voor verkeersovertredingen is de GAS-wet dan weer minder streng. Verkeersovertredingen kunnen worden vastgesteld door:

• politieambtenaren
• politieagenten
• veldwachters binnen hun bevoegdheden
• bepaalde gemeenteambtenaren
• parkeerwachters

Zij kunnen inmiddels dus ook snelheidsboetes uitschrijven. Tenzij er sprake is van een ongeval, of  overtredingen waarvoor een gasboete onmogelijk is. In dat geval kan enkel een politieagent, politieambtenaar of een veldwachter een PV opstellen.

U heeft intussen doordat de gas-wet nogal ingewikkeld in elkaar steekt. En dan hebben we het nog niet over de procedure gehad…

 

Procedure en voorwaarden GAS 1

Gasboete voor gebruik parkeerschijf, gasboete voor blauwe zone, gasboete voor overschrijden parkeertijd, gasboete voor wildplassen, gasboete voor sluikstort

GAS 1-boetes worden enkel opgelegd voor gedepenaliseerde inbreuken, dat wil zeggen dat ze niet meer strafrechtelijk kunnen worden vervolgd, omdat ze nergens in de strafwet zijn opgenomen.

Gasboete verkeer

Het gaat dan bijvoorbeeld om gasboetes voor de blauwe schijf of gasboetes op plaatsen waar betalend parkeren geldt. In de praktijk leggen de gemeentes hiervoor geen gasboetes meer op, maar wel parkeerretributies. Zeg dan ook nooit meer ‘parkeerboete’ tegen een parkeerretributie. Meer nog, als een gemeente parkeerretributies oplegt, kan ze voor diezelfde inbreuk nooit meer een gasboete opleggen.

Gasboete algemeen

Daarnaast gaat het ook om kleine inbreuken die niet elders bestraft worden, zoals wildplassen of sluikstorten, niet strafbaar in de strafwet, maar wel bijzonder storend.

Vaststelling

Deze zuivere GAS-inbreuken, zowel in verkeer als elders, kunnen dus worden vastgesteld door:

• gemeenteambtenaren (als ze voldoen aan bepaalde minimumvoorwaarden en voor zover ze daartoe door de gemeenteraad worden aangewezen)
• provinciale of gewestelijke ambtenaren, de personeelsleden van de intergemeentelijke samenwerkingsverbanden en autonome gemeentebedrijven (als ze voldoen aan bepaalde minimumvoorwaarden en voor zover ze daartoe door de gemeenteraad worden aangewezen)
• personeelsleden van de openbare vervoersmaatschappijen binnen het raam van hun bevoegdheden.
• private bewakers kunnen alleen maar feiten melden bij de gemeente- of provincieambtenaren

Bij een betrapping op heterdaad kunnen al deze personen ook je identiteitskaart vragen.

Procedure

De originele vaststelling moet binnen de 2 maanden worden verstuurd aan de sanctionerend ambtenaar van de gemeente waar de feiten zich hebben voorgedaan. Gebeurt dit niet, dan is de gasboete ongeldig.

Bedrag gasboete

De gasboete voor een GAS 1-inbreuk bedraagt minstens 100 en maximum 350 EUR voor meerderjarigen (max. 175 EUR voor minderjarigen).

 

Procedure en voorwaarden GAS 2 en GAS 3

Gasboete voor opzettelijke slagen en verwondingen, gasboete voor beledigingen, gasboete voor vandalisme (licht)

Gasboete diefstal, gasboete voor vandalisme aan graven of monumenten, gasboete voor graffiti, gasboete voor schade aan bomen of grachten, gasboete voor nachtlawaai, gasboete voor verstoring openbare orde, … (zwaar)

GAS 2- en GAS 3-boetes zijn de zogenaamde gemengde gas-boetes. GAS 2 voor de lichte gemengde inbreuken en GAS 3 voor de zware gemengde inbreuken. ‘Gemengd’ omdat ze zowel tot een gewone strafrechtelijke boete als tot een gasboete kunnen leiden. Denk aan diefstal, slagen en verwondingen, …

Vaststelling

Deze gemengde GAS-inbreuken kunnen enkel worden vastgesteld door politieambtenaren, agenten van politie of door veldwachters.

Procedure

De originele vaststelling moet binnen de twee maanden worden verstuurd aan de procureur des Konings. Hij heeft strikt genomen immers nog altijd het recht om zelf te vervolgen. Het P.V. moet vermelden wanneer het precies is verstuurd aan de procureur. Is dit niet gebeurd, dan is de gasboete ongeldig.

Tegelijkertijd (dus binnen de 2 maanden) moet er ook een kopie worden verstuurd aan de sanctionerend ambtenaar van de gemeente waar de feiten zich hebben voorgedaan.

Bedrag gasboete

De gasboete voor een GAS 2 of GAS 3-inbreuk bedraagt minstens 100 en maximum 350 EUR voor meerderjarigen (max. 175 EUR voor minderjarigen)

 

Gasboete verkeer: stilstaan en parkeren (GAS 4)

Gasboete parkeerverbod, gasboete voor parkeren tegen de richting, gasboete parkeren bij het zebrapad, gasboete parkeren voor een garagepoort, gasboete parkeren aan een gele stoep, gasboete voor gehandicaptenkaart, gasboete beurtelings parkeren, …

Zowel GAS 4 als GAS 5-boetes zijn gemengde inbreuken verkeer. Opnieuw ‘gemengd’ omdat ze zowel tot een gewone verkeersboete als tot een gasboete kunnen leiden.

Onder GAS 4 kunnen bepaalde verkeersovertredingen bestraft worden met een gasboete. Het gaat dan om

• stilstaan en parkeren (parkeerovertredingen)
• rijden in een verboden straat (verkeersbord C3)
• overtredingen tegen de voetgangerszone (verkeersbord F103)
• het niet meedelen van de identiteit van de bestuurder van het voertuig binnen de 30 dagen

Verkeersbord C3	Verkeersbord F103

Vaststelling

Inbreuken op het stilstaan of parkeren kunnen worden vastgesteld door politieambtenaren, agenten van politie en veldwachters, maar ook door gemeenteambtenaren en parkeerwachters, indien ze aan alle voorwaarden daarvoor voldoen.

Is het voertuig betrokken bij een ongeval of is maakt de bestuurder zich ook nog schuldig aan andere verkeersovertredingen, dan kunnen alleen politieagenten en veldwachters een proces-verbaal opstellen en moet het PV ook verstuurd worden aan de procureur (ipv. de sanctionerend ambtenaar, zie hieronder).

Voor het rijden in een verboden straat (C3) of over een woonerf kan enkel een gasboete worden opgemaakt als de vaststellingen gebeurden door een automatisch werkend toestel, zoals een ANPR-camera! Stelde een persoon deze inbreuken vast, dan is de gasboete ongeldig.

Bijkomende voorwaarden

De originele vaststelling moet worden verstuurd aan de sanctionerend ambtenaar. Ook de procureur des Konings wordt op de hoogte gebracht. De wet voorziet hiervoor geen termijn, maar in principe zou het PV de sanctionerend ambtenaar binnen de maand moeten bereiken. Die termijn kan eventueel wel worden opgenomen in het zogenaamde protocolakkoord tussen de gemeente en het parket. Het afsluiten van dit protocolakkoord is alleszins een verplichte voorwaarde om gasboetes verkeer te kunnen opleggen. De wet schrijft ook precies voor hoe dit protocolakkoord eruit moet zien. Voor andere gemengde inbreuken is een protocolakkoord mogelijk, maar niet verplicht.

Bedrag gasboete

De gasboete voor een GAS 4-inbreuk bedraagt minstens 58 en maximum 116 EUR, afhankelijk of het gaat om een overtreding van de eerste of de tweede graad.

 

Gasboete verkeer: beperkte snelheidsovertredingen (GAS 5)

Ook kleine snelheidsovertredingen komen sinds kort in aanmerking voor GAS-boetes. ‘Kleine’ snelheidsovertredingen, dat zijn overtredingen waarbij een bestuurder in een zone 30 of 50, maximum 20 km/u te snel rijdt (na correctie). Op plaatsen waar je sneller mag dan 50 of wanneer je ergens meer dan 20 km/u te snel rijdt, is enkel een klassieke boete mogelijk.

Met die wetswijziging wilde de regering de ‘straffeloosheid’ aanpakken. Volgens de overheid wordt in de zone 30 of 50 nauwelijks geflitst. Maar dit standpunt is hoogst twijfelachtig! Heel wat politiezones flitsten daarvoor al vooral rond scholen en in de bebouwde kom.

De gasboetes zouden niet alleen meer geld opbrengen voor de gemeentes. Volgens de overheid zouden ze ook leiden tot een mentaliteits- en gedragswijziging. En daardoor zouden gemeenten niet meer moeten investeren in verkeersdrempels of wegversmallingen. Maar verkeersdrempels en wegversmallingen zijn niet vrijblijvend. De overheid vergeet blijkbaar dat de wet uitdrukkelijk verplicht!

Vaststelling

In tegenstelling tot de andere gasboetes verkeer, kunnen deze beperkte snelheidsovertredingen enkel worden vastgesteld door politieagenten en andere personen bepaald in artikel 3 van de Wegcode.

De vaststeller moet binnen de 14 dagen na de vaststelling een kopie van het PV versturen aan de sanctionerend ambtenaar. Zodra hij het PV ontvangt, heeft de sanctionerend ambtenaar op zijn beurt maximum 14 dagen de tijd om een kopie van het PV te versturen aan de overtreder. Doet hij dit niet of verstuurt hij het PV later dan 14 dagen, dan is de gasboete ongeldig.

Bijkomende voorwaarden

Een gasboete voor een snelheidsovertreding is enkel mogelijk als de snelheidsovertreding werd vastgesteld met een automatisch werkende camera dat volledig gefinancierd is door het lokale bestuur. Dat is nu ook het geval voor het negeren van een verkeersbord C3 of voetgangerszone.

Gelukkig werd Vlaanderen recent vol gepoot met dat soort camera’s. In de strijd tegen het terrorisme, weet u nog? Maar met die misdaadbestrijding schiet het niet zo op. Dus zullen de camera’s voor iets anders worden gebruikt.

De overtreder heeft 30 dagen de tijd om de boete te betalen of te betwisten. Opvallend is dat de sanctionerend ambtenaar vanaf dan maximum 90 dagen de tijd heeft om te beslissen. Als hij niet op niet op tijd reageert, vervalt de gasboete!

Opvallend, sommige gemeenten beperken de termijn waarbinnen de sanctionerend ambtenaar moet reageren zelfs tot 1 maand! Uiteraard is de gasboete ongeldig als de sanctionerend ambtenaar deze kortere termijn niet naleeft.

Bedrag gasboete

De gasboete voor een GAS 5-inbreuk bedraagt minstens 53 en maximum 163 EUR, afhankelijk van de gereden snelheid en de plaats van de overtreding: binnen de bebouwde kom of daarbuiten.

 

Gasboete ongeldig

Met het aantal mensen dat een gasboete kan uitschrijven, stijgt ook de kans op fouten. En dus loont het zeker de moeite om de boete na te kijken. En eventueel te betwisten uiteraard!

Termijn

De procedure om een gasboete op te leggen is erg strikt en kort. Niet alleen voor de overtreder, maar voor alle betrokkenen.

Gewone inbreuken

De vaststelling van een inbreuk moet binnen de twee maanden na de vaststelling worden verstuurd aan de sanctionerend ambtenaar. Om één en ander te controleren moet het PV ook de datum van verzending vermelden.

De datum van vaststelling is niet per se de datum waarop de feiten plaatsvonden

Tegelijk moet ook de procureur des Konings een kopie van het PV ontvangen. De regels en de termijn daarvoor moeten zijn opgenomen in een  protocolakkoord tussen het stads- of gemeentebestuur en de bevoegde procureur des konings.

Verkeersinbreuken

Inzake verkeer is zo’n protocolakkoord verplicht! Zonder akkoord is de gasboete ongeldig. Het protocolakkoord moet bovendien zijn opgesteld volgens een vast stramien. Het moet ook aan een aantal strikte regels voldoen.

Hoewel de wet geen strikte termijn voorziet, kan het protocolakkoord wel een termijn opleggen voor het versturen van de vaststelling van een verkeersinbreuk. Die termijn is dan uiteraard bindend.

Procedure

Ook voor het opleggen van de gasboete gelden er strikte procedures en voorwaarden.

Identificatie

Om een gasboete op te leggen, moet de sanctionerend ambtenaar natuurlijk weten wie de overtreder is. Daarvoor heeft hij toegang tot het Rijksregister. Voor verkeersinbreuken moet hij inzage hebben in de gegevens van DIV. Maar daarvoor moet hij wel voorafgaand toelating hebben gekregen. Gebeurt de vaststelling aan de hand van camera’s, dan moeten die voldoen aan alle vereisten van de Camerawet en de GDPR.

Opleggen boete gewone inbreuken

Als de sanctionerend ambtenaar beslist om de procedure op te starten, moet hij een aangetekende brief sturen aan de overtreder. Die brief moet uiteraard ook ondertekend zijn. Zonder handtekening is de gasboete ongeldig. Handtekenen moet ook met de hand. Een afdruk van een handtekening volstaat niet!

In de brief moeten de volgende zaken staan:

• De feiten en hun juridische kwalificatie;
• De mogelijkheid om binnen de 15 dagen na de kennisgeving aangetekend een verweer in te dienen;  De overtreder kan ook vragen om zijn verweer mondeling uiteen te zetten, tenzij voor kleine boetes van minder dan 70 EUR.
• Het recht om je te laten bijstaan of vertegenwoordigen door een advocaat;
• Het recht heeft om het dossier in te zien;
• Een kopie van het proces-verbaal;

Vanaf de vaststelling heeft de sanctionerend ambtenaar zes maanden de tijd om een sanctie op te leggen. Deze termijn bedraagt 12 maanden als er sprake is van bemiddeling. De sanctionerend ambtenaar moet zijn beslissing ook aangetekend versturen.

Na de termijn van 6 of 12 maanden kan de ambtenaar geen boete meer opleggen.

Gasboete verkeer

Voor stilstaan en parkeren geldt een licht afwijkende procedure. In dat geval moet de sanctionerend ambtenaar een gewone brief sturen aan de overtreder. Dat moet binnen de 15 dagen na ontvangst van de vaststelling. De brief moet de feiten, de begane inbreuk en het bedrag van de boete vermelden.

Let op! Op 27 juni 2019 besliste het Hof van Cassatie dat deze termijn van 15 dagen een termijn van orde is. Aan het overschrijden van deze termijn van 15 dagen is dus geen enkele sanctie gekoppeld. De gasboete wordt er niet ongeldig door. Dat is ook logisch aangezien de vaststellingen van de vaststellende ambtenaar – in tegenstelling tot die van een politieagent – geen bijzondere bewijswaarde genieten.

Een PV voor een snelheidsovertreding moet dan weer wél binnen de 14 dagen worden verstuurd aan de overtreder. Deze termijn begint te lopen wanneer de sanctionerend ambtenaar het PV ontvangt.

Vanaf de datum van de kennisgeving heb je als overtreder 30 dagen de tijd om je verweer in te dienen. Dit verweer kan per gewone brief.

Je verweren tegen een boete voor foutparkeren of -stilstaan kan per gewone brief. Om bewijsredenen stuur je echter best een aangetekende brief.

Ook hier kan de overtreder vragen om een mondeling verweer, tenzij de boete minder dan 70 EUR bedraagt.

Het kan zijn dat de sanctionerend ambtenaar niet akkoord gaat met je verweer. Hij laat je dit weten in een gemotiveerde brief. Je krijgt ook een nieuwe termijn van 30 dagen om te betalen. Hierna volgt eventueel nog een herinnering om binnen een (nieuwe) termijn van 30 dagen te betalen.

Enkel voor snelheidsovertredingen geldt het volgende: als de sanctionerend ambtenaar niet binnen de 90 dagen reageert, is de gasboete nietig. Een politieverordening kan deze termijn ook verkorten.

Beroep

Als de overtreder niet binnen de 30 dagen betaalt, dan wordt de boete automatisch opeisbaar. De wet spreekt van uitvoerbare kracht.

Om dat te vermijden, moet je tijdig hoger beroep instellen. Dat moet binnen dezelfde 30 dagen na de kennisgeving. Beroep instellen doe je bij de politierechtbank. Minderjarigen stellen beroep in bij de jeugdrechtbank.

De rechtbank kan de boete kwijtschelden of verminderen.

De beslissing van de rechtbank is definitief. Noch de overtreder, noch de sanctionerend ambtenaar kunnen hoger beroep instellen.

Verjaring

De administratieve geldboetes verjaren na vijf jaar. Deze termijn begint te lopen vanaf de uiterste betaaldatum. Bepaalde gebeurtenissen kunnen de verjaringstermijn ook ‘stuiten’. Daardoor begint de verjaring als het ware weer van nul te lopen.

 

Bedrijfswagens ontsnappen aan gasboetes stilstaan en parkeren

Een bijzonder probleem doet zich voor bij de bedrijfswagens. Om de eigenaar van een voertuig te identificeren, heeft de sanctionerend ambtenaar toegang tot de gegevens van DIV, de Dienst Inschrijving Voertuigen. Volgens artikel 33 van de GAS-wet is de eigenaar – op wiens naam de nummerplaat staat – ook verantwoordelijk voor de boete.

Dit is echter een weerlegbaar vermoeden. Als de persoon op wiens naam de auto is ingeschreven, kan aantonen dat hij niet bestuurder was, hoeft hij de boete niet te betalen. Hij moet dan wel binnen de 30 dagen meedelen wie er op het moment van de overtreding wél de bestuurder was.

Doet de eigenaar dat niet, dan staat daar echter geen sanctie op. Omdat de echte bestuurder niet bekend is, kan die natuurlijk ook niet bestraft worden.

Dat is wel anders bij de snelheidsovertredingen, die worden geregeld in de Wegverkeerswet. Volgens de Wegverkeerswet moet een bedrijf –  dat eigenaar is van een voertuig – binnen de 15 dagen meedelen wie de gebruikelijke bestuurder is. Doet het bedrijf dit niet, dan riskeert het een boete van 1.600 tot 32.000 EUR. Voor gasboetes voor snelheidsovertredingen deelt het bedrijf dus maar beter heel snel de identiteit van de bestuurder mee.

 

Alternatieven

Hierboven hadden we het alleen over de gasboete. Nochtans is de sanctionerend ambtenaar niet verplicht om een gasboete op te leggen. Hij kan ook kiezen om gemeenschapsdienst op te leggen. Of bemiddeling op te starten. Meer nog, als overtreder kan je er ook zelf om vragen.

 

Gasboete afbetalen